Vorig jaar oordeelde de rechtbank dat de Staat anticonceptie niet voor iedereen hoeft te vergoeden en dat er geen sprake zou zijn van discriminatie. De organisaties vinden dat de rechtbank dit onvoldoende heeft gemotiveerd en tekenden daarom hoger beroep aan.

Discriminatie

 Vrouwen kunnen door de toegang tot anticonceptie volwaardig meedoen in de samenleving; onderwijs, arbeid en financiële zelfstandigheid komen hierdoor binnen handbereik. Anticonceptie gaat daarom de gehele samenleving aan. Nu zijn het vooral vrouwen die opdraaien voor de kosten: van alle mensen die anticonceptie gebruiken is 4% man en 96% vrouw.

Dat is discriminatie, stelt Bureau Clara Wichmann dat al meer dan dertig jaar lang honderden juridische procedures ondersteunt over de grondrechten van vrouwen. De rechtbank heeft in haar uitspraak het principiële punt terzijde geschoven, namelijk dat je nu gediscrimineerd wordt, simpelweg om het feit dat je een baarmoeder hebt.

Historie

Deze juridische kwestie heeft een jarenlange geschiedenis. Lange tijd was de gratis toegang tot anticonceptie gegarandeerd. Tijdens een bezuinigingsronde in 2011 werd het echter uit het basispakket van de zorgverzekering gehaald, met het argument dat anticonceptie niet ‘medisch noodzakelijk’ is.

Op 26 juni 2019 diende PvdA Tweede Kamerlid Lilianne Ploumen een motie in om de pil weer in de basisverzekering op te nemen. Deze motie werd niet aangenomen. Reden voor Bureau Clara Wichmann – gesteund door een petitie die 40.000 keer werd ondertekend – om een rechtszaak tegen de Staat te starten. Zij riep iedereen op om mede-eiser te worden. De Unie van Soroptimisten werd daar één van.

Op 14 februari 2020 overhandigden Bureau Clara Wichmann en DeGoedeZaak namens 7.228 mede-eisers een dagvaarding aan de Staat om gratis toegang tot anticonceptie af te dwingen. Zij brachten de dagvaarding symbolisch langs bij minister Bruins van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Hij nam een bord in ontvangst met de boodschap ‘liefde is een dagvaarding van 7228 mede-eisers voor gratis anticonceptie’.

Een jaar later, in februari 2021, werden opnieuw pogingen gedaan door de Tweede Kamer om anticonceptie op te nemen in het basispakket. De eisers zetten de rechtszaak door omdat nog niet duidelijk was of de anticonceptie wel of niet onder het eigen risico zou zal gaan vallen. 

Op 12 juli 2021 diende de rechtszitting en op 6 oktober 2021 wees de rechtbank Den Haag de vordering af. De eisers vonden dit teleurstellend omdat hiermee de indirecte discriminatie die het gevolg is van de huidige manier waarop toegang tot anticonceptie wordt geregeld, niet wordt opgeheven. Zelfs als de kosten beperkt zijn, is het feit dat vrouwen ervoor opdraaien terwijl iedereen ervan profiteert, discriminatoir.

Daarom besloten de eisers op 24 maart 2022 om in hoger beroep te gaan en dienden ze op 23 augustus het beroepsschrift daadwerkelijk in. De organisaties vinden dat de rechtbank onvoldoende heeft gemotiveerd waarom er geen sprake zou zijn van discriminatie. Het is nog niet bekend wanneer het gerechtshof het hoger beroep zal behandelen.

Huidige regeling

De regels voor de vergoeding van anticonceptie zijn ingewikkeld, want of de pil vergoed wordt, hangt af van de leeftijd en het soort anticonceptie. ​Voor vrouwen tot 18 jaar valt anticonceptie onder de basisverzekering. Zij betalen geen eigen risico, maar soms wel een eigen bijdrage. Voor vrouwen van ​18 tot 21 jaar valt anticonceptie onder de basisverzekering, maar zij betalen wél eigen risico. Vrouwen van ​21 jaar of ouder betalen alle kosten zelf want anticonceptie valt dan niet onder de basisverzekering. Veel aanvullende verzekeringen dekken de kosten voor de pil geheel of gedeeltelijk. Er is dan geen eigen risico meer, maar soms moet wel een eigen bijdrage betaald worden.

---

Citaat:

Anniek de Ruijter, directeur Bureau Clara Wichmann: “Kosteloze anticonceptie is een zaak van de overheid: anticonceptie is een fundamenteel reproductief recht. Het maatschappelijke, economische en individuele gewin van anticonceptie weegt makkelijk op tegen de kosten hiervan op de begroting van de overheid.”

---

Bronnen:
https://clara-wichmann.nl/rechtszaken/gratis-anticonceptie/ https://www.independer.nl/zorgverzekering/vergoedingen/anticonceptiepil.aspx