19-02-2025
Kamelen in ruil voor je minderjarige dochter, het bestaat nog steeds
Door: Marilse Eerkens
Soms word je geconfronteerd met iets wat je allang weet maar waarvan de impact nooit helemaal tot je doordringt. Of misschien wel zó erg is dat je het al die tijd succesvol hebt weten te verdringen. Dit overkwam mij enkele weken geleden toen ik tijdens een familiebezoek verzeild raakte in een bioscoop in Nairobi waar ik de film ‘Nawi’ zag.
Samen met een aantal lokale Unicef-medewerkers bezocht ik de première van deze film die namens Kenia zal worden ingezonden voor de Oscar in de categorie ‘Beste buitenlandse film’. In de film volgen we 13-jarige Nawi, een meisje dat opgroeit in Turkana, een ruraal gebied in het noordwesten van Kenia waar de semi-nomaden leven van de veeteelt, denk aan geiten en kamelen. Nawi, die wordt gespeeld door de in Turkana opgegroeide Michelle Lemuya Ikeny, is de dochter van één van de drie vrouwen van haar vader. Ze is een heel goede leerling en wil graag naar de middelbare (kost)school in Nairobi. Haar juf op school is trots op haar en ziet dat plan helemaal zitten.
Maar haar vader denkt hier heel anders over. In ruil voor een aanzienlijke hoeveelheid geiten en een paar kamelen huwelijkt hij zijn jonge dochter uit aan de vermogende zoon van een zakenpartner uit een nabijgelegen dorp. Ondanks het tegenstribbelen van Nawi’s moeder – die hiervoor op haar vingers wordt getikt door de twee andere vrouwen van haar man – gaat het ‘feest’ toch echt door. En dan breekt, na een prachtig gefilmde traditionele bruiloft, de scène aan waar je de hele tijd al voor vreest: de huwelijksnacht. Gelukkig kom je als kijker goed weg: Nawi snijdt zich in haar dij en zegt tegen haar kersverse, zeer grote, twee keer zo oude en tamelijk gezette man dat ze ongesteld is en de huwelijksnacht nog even moet worden uitgesteld. Hij is begripvol en gaat weg.
Omdat Nawi weet dat er uiteindelijk geen ontkomen aan zal zijn, besluit ze te vluchten. Het jonge meisje zwerft rond door het prachtig gefilmde landschap, lijkt zelfs weer gelukkig te worden maar wordt uiteindelijk door haar broertje overgehaald om toch naar huis terug te keren; als ze het niet doet zal het volgende dochtertje van haar moeder, haar babyzusje dus, worden uitgehuwelijkt aan dezelfde man. Het einde van het verhaal is ontluisterend. De huwelijksnacht wordt alsnog voltrokken. Dat zien we weliswaar niet, maar weten we wel. De film eindigt met het graf van Nawi. Ze is gestorven in het kraambed. Haar lichaam kon de zwangerschap nog helemaal niet aan.
Het treurige aan de schokkende, maar met spectaculaire beelden van Kenia gevulde film ‘Nawi’, is dat fictie en feiten maar amper uit elkaar lopen. In Kenia zijn kind-huwelijken -huwelijken met meisjes onder de 18 jaar- weliswaar verboden, ze vinden nog steeds op grote schaal plaats, zeker in tijden van schaarste en armoede, denk aan de Covid-periode. Ook wereldwijd liegen de cijfers er niet om. Ieder jaar worden maar liefst 2 miljoen meisjes van onder de 18 uitgehuwelijkt. Dat is één op de vijf meisjes. Volgens de organisatie ‘Girls not brides’ betekent dit, dat op dit moment meer dan 650 miljoen volwassen vrouwen rondlopen die als kind zijn uitgehuwelijkt.
En dat heeft grote gevolgen voor hun verdere leven. Eenmaal uitgehuwelijkt mogen deze meisjes meestal niet meer naar school en blijven ze vaak financieel afhankelijk van hun man. Vanwege hun jonge leeftijd worden kind-bruiden ook vaker uitgebuit en mishandeld. Daarnaast drukt het weghalen bij hun familie en vrienden een zware stempel op hun welbevinden. Samen met de lichamelijke risico’s die een tienerzwangerschap met zich meebrengt, maakt dit hen heel erg kwetsbaar – zowel op lichamelijk als emotioneel vlak. Iets dat uiteindelijk ook weer invloed zal hebben op de kwaliteit van leven van hun eigen kinderen. Het goede nieuws is dat er meerdere nationale en internationale organisaties zijn die dit hardnekkige probleem proberen aan te pakken. Denk aan Unicef en Amref, maar ook aan de eerder genoemde ‘Girls not brides’ en het Nederlandse Plan International.
Hoopvol is ook dat de jongere generatie mannen steeds minder op heeft met dit soort tradities. Als ik na afloop van de film tamelijk ontdaan de foyer in loop, merk ik dat iedereen een beetje stil is – ook de mannen. ‘Dit gebeurde ook toen ik in Turkana woonde’, vertrouwt een van de mannelijke Unicef-medewerkers me toe. “Ik wist dat het niet klopte maar wat doe je als je net achttien bent. Het is heel ingewikkeld om in je eentje dit soort tradities te doorbreken.” Ik knik, want natuurlijk kun je jonge jongens niet verwijten dat ze hier niet tegen in durven te gaan. Daarvoor hebben ze meer steun nodig en moet er nog meer ruchtbaarheid worden gegeven aan dit probleem. Laten we dat doen.
Voor meer informatie, een trailer van deze film en de acties die de producenten zijn gestart om deze problematiek onder de aandacht te brengen, zie: www.nawi.film.