21-11-2025
Nothing about us without us – Landelijk netwerk voor getroffenen van seksueel geweld i.o.
door Sonja Graansma en club Arnhem • foto’s: privé
Arnhemse Soroptimist Sonja vertelde ons haar verhaal over haar ervaring met verkrachting. Via haar Netwerk voor Getroffenen wil zij slachtoffers van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag tot steun te zijn. Met dit artikel vraagt club Arnhem graag aandacht en steun voor Sonja’s initiatief.
“Bestaat er zoiets als een clubhuis, een ontmoetingsplek voor slachtoffers en naasten, waar je ook professionele hulp kan vinden? Deze vraag stelde ik mezelf toen ik in 2003, op 20-jarige leeftijd, laat in de avond op straat slachtoffer werd van verkrachting door een voor mij onbekende dader. Onderweg van mijn vriend naar huis sprong een in het zwart gehulde man voor mijn fiets en greep mijn stuur vast. Hij dwong me onder bedreiging van een mes om mee te lopen naar een plek buiten het zicht van de doorgaande weg, waar hij mij vervolgens verkrachtte. Ik verloor mijn geloof in controle en veiligheid en nam op dat moment in mijn hoofd afscheid van mijn familie en vriend.”
Je staat er helemaal alleen voor
“Naast dat plotselinge verlies van controle en veiligheid verloor ik ook een gevoel van verbinding met mezelf en mijn familie. De inslag van alle emoties, vooral angst, verdriet en wanhoop, resulteerde in stilzwijgen van beide kanten. Bang om verdriet bij mijn ouders en andere dierbaren te zien, ze zich ongemakkelijk te laten voelen of een verkeerde reactie te krijgen, hield ik mijn mond. Ik stond er voor mijn gevoel alleen voor. Tegelijkertijd hadden mijn naasten geen idee hoe groot de impact op mij was en wat ik nodig had. Nu weet ik dat wel: voorlichting, ondersteuning en ruimte voor verbinding met hen en lotgenoten. Dit had mij kunnen helpen in het terugvinden van (verbinding met) mezelf.”
Inspiratiebron
Ik ga even terug in de tijd. Eind juni 2014 stap ik met mijn broer een verslavingskliniek binnen. We gaan een informatiebijeenkomst bijwonen voor naasten van verslaafden. Het gebouw waar we zojuist naar binnen zijn gelopen, ligt midden in de natuur. Door het zwarte hek is vanaf de weg niet te zien wat er achter de schermen gebeurt. Het grote gebouw is omringd door een prachtig aangelegde tuin met een grote vijver en een basketbalveld. Je stapt zo een andere wereld binnen. Hier treft mij de combinatie van gecentraliseerde hulp en ruimte voor verbinding.
Deze kliniek biedt een intensief programma om aan het herstel van je dierbare te werken én biedt een familieprogramma. Er is een nazorgtraject waar je als naaste bij betrokken wordt en er zijn vier-je-herstelweekenden. Daar kun je stilstaan bij herstel, samen met lotgenoten en hun dierbaren. In alles voel ik: hier draait het om liefde, begrip en verbinding. Ik voel daarmee ook pijnlijk wat ik gemist heb na de verkrachting, want wat voelde ik mij alleen in de maanden en jaren na die donkere nacht.”
Delen van emoties
“Pas toen ik in 2016 mijn eigen verhaal uitbracht in een boek, kon ik met mijn familie iets delen van al mijn emoties. Voor het eerst voerde ik gesprekken waarin ook zij konden vertellen wat die hele periode met hen gedaan had, en waar ze tegenaan liepen. Ze hadden geen idee van de enorme impact van de verkrachting op mij, wisten niet hoe zij mij hierin konden steunen. De gesprekken met mijn ouders en broertje lieten mij zien wat ik gemist had. Wat had ik destijds graag omringd willen worden door een cirkel van liefde en steun! Dan hadden we dit samen kunnen dragen.”
Herstelcirkels
In 2021 nam Sonja het initiatief om meer contact te stimuleren tussen slachtoffers van seksueel geweld en de naaste omgeving. Daartoe startte ze haar project Herstelcirkels: je hoeft het niet alleen te doen. “Een herstelcirkel bestaat uit dierbaren, lotgenoten en professionals die je op weg kunnen helpen na een impactvolle gebeurtenis. Ze staan om je heen en vormen met jou als getroffene een eigen herstelcirkel: een liefdevolle, veilige plek waar alles gedeeld en besproken kan worden.” Met financiële steun van Stichting Achmea Slachtoffer en Samenleving en in samenwerking met diverse organisaties hebben slachtoffers en naasten tijdens de ontwikkelfase van het project hun behoeften en wensen kunnen delen en omzetten naar een concreet aanbod: gespreksbegeleiding voor slachtoffers en naasten, gratis herstelpakketten (gemaakt door en voor slachtoffers en naasten, met tips, een gebaar van steun, ervaringsverhalen, informatie en gespreksstarters), verwijzing naar en uitbreiding van lotgenotengroepen en online informatie (www.slachtofferhulp.nl/herstelcirkels/).
Nothing about us without us
De getroffenen hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van het project door mee te denken, ervaringen te delen, mee te schrijven en bij te dragen via een interview. Ze zijn met veel liefde betrokken. Slachtoffers en naasten dragen bij aan presentaties en promotie van het project Herstelcirkels door hun ervaring te delen tijdens een presentatie of congres, of online informatie over Herstelcirkels te delen. De betrokkenheid is groot omdat ze zich mede-eigenaar voelen van wat er ontstaan is. ‘Nothing about us without us’ werd een slogan voor de groep, net als ‘You got this and we got you’.
Sonja zag wat bijdragen aan het project in beweging bracht en sprak in 2023 al met een aantal getroffenen over het opzetten van een slachtoffernetwerk. Tijdens de eerste fase hebben getroffenen ervaren dat door deze ‘survivor led’ manier van werken hun stem gehoord werd en er ook écht iets gedaan wordt met de input. Door deel te nemen vonden zij steun en herkenning bij elkaar en werden ze gestimuleerd om zelf ook stappen te zetten in herstel. De energie in de samenwerking tijdens het project was ontzettend inspirerend en zorgde voor grote verbondenheid.
Expertise van Soroptimisten nodig
Er is dringend behoefte aan een centraal platform voor getroffenen van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Een plek waar wij samen kunnen werken aan herstel, elkaar versterken en herstel bevorderen met wat er nog niet is. Om een goede start te maken met dit landelijke netwerk hebben we hulp nodig. We zijn door Fonds Burgerbewegingen op weg geholpen met een inspiratiedag van de Stroomversnellers. Daar is ons visiedocument uit ontstaan. Buiten een uitgebreid visiedocument en een bevlogen team hebben we aanjagers en meewerkers nodig die ons verder helpen in onze missie. We hebben advies en ondersteuning nodig. Denk aan het bouwen van een website, het organiseren van fysieke en online ontmoetingsplekken, workshops, trainingen en voorlichtingsprogramma’s, peer- en mentor support groepen opzetten, kunst en expressieve activiteiten organiseren, enz.
Oproep
Voel je je verbonden met onze missie en wil je ons op weg helpen? Neem dan contact op met: Sonja Graansma – sonjagraansma@live.nl of telefonisch: 06-53959983.