In de spotlight: Ik besta

Mona van den Berg

Een van de doelstellingen van het Soroptimisme is het elimineren van geweld tegen vrouwen en meisjes. Iemand die hier een heel bijzondere invulling aan geeft is fotograaf Mona van den Berg, veelvuldig prijswinnaar voor haar nieuws- en documentaire-fotografie, o.a. van de prestigieuze Zilveren Camera, waarvoor ze in 2024 winnaar was in de categorie ‘Sociaal’ met haar fotoserie Gewortelde kinderen. “Mijn carrière kenmerkt zich door het bestrijden van onrechtvaardigheid”, zo vertelt Mona op haar website. Tegenwoordig bestrijdt zij onrecht via reportages voor het dagblad NRC, maar ook door haar werk voor andere grote dagbladen zoals Trouw en nieuwszenders in binnen- en buitenland.

Project Ik besta

Mona wil in een fotoboek overlevers van conflict-gerelateerd seksueel geweld een gezicht en stem geven, van Sri Lanka tot Soedan, van Irak tot Bosnië. “De geschiedenis blijft zich maar herhalen, en de namen van de vrouwen vind je niet terug in de geschiedenisboeken”, zegt ze. Conflict-gerelateerd seksueel geweld is een van de grootste misdaden van onze tijd – maar wordt nog steeds stilzwijgend en straffeloos getolereerd. Verhalen over conflicten worden veelal door mannen verteld. Mona van den Berg zet daar in haar boek de portretten van overlevers, rechters, advocaten, psychologen en vredesactivisten tegenover. Mona vraagt de vrouwen die geweld is aangedaan, hoe zij het liefst genoemd willen worden. Vaak is dat overlever (survivor), maar ook slachtoffer.

Hulp aan overlevers

“Maar het project wordt nog veel groter”, legt Marjet Bos van Soroptimistclub De Eemsmond uit. Marjet is contactpersoon voor Mona, aangezien de laatste vaak in één van de 14 bij haar project betrokken landen verblijft. “We willen geld ophalen om het boek vorm te geven, maar ook om lokale initiatieven van overlevers te ondersteunen en een rondreizende expositie te maken om deze vorm van geweld zichtbaar en bespreekbaar te maken.”

De lokale ondersteuning kan Mona uiteraard niet alleen regelen: zij werkt bijvoorbeeld nauw samen met de Dr. Denis Mukwege Stichting die een wereldwijd netwerk van overlevers van conflict-gerelateerd seksueel geweld heeft opgericht, het zogenoemde SEMA-netwerk. Dr. Denis Mukwege is Nobelprijswinnaar voor de Vrede; in de Democratische Republiek Congo zet de Panzi Foundation and Hospital zich in voor het genezen van overlevers van seksueel en gender-gerelateerd geweld. Met meer dan 1.000 mensen actief in Congo probeert deze organisatie blijvende verbetering teweeg te brengen.

Boekpresentatie en tentoonstelling: 19 juni 2027

De voorbereidingen voor het project zijn in 2024 begonnen en Mona maakte al reizen naar Bosnië, Oekraïne en Ivoorkust. De komende jaren zal Mona de andere door haar geselecteerde landen bezoeken. Het doel is op 19 juni 2027, de Internationale Dag voor de Uitbanning van Seksueel Geweld tijdens Conflicten, het boek en de tentoonstelling te presenteren.

Voor dit ambitieuze en belangrijke project is geld nodig, veel geld. Mona heeft al € 25.000 ontvangen van de Fondsen voor bijzondere journalistieke projecten in Nederland en België en er is al € 20.000 binnengekomen via een platform voor crowdfunding, maar… er is nog € 37.000 nodig.

Action, Awareness, Advocacy

Bijzonder aan dit project is dat alle drie A’s van het Soroptimisme worden ingezet.

• Actie: Het project zet de vrouwen en hun verhalen letterlijk in de spotlight. Dat ervaren zij als steun en erkenning. Ook projecten om hen te empoweren zullen worden ondersteund. Daarvoor is het nodig dat clubs met hun acties helpen zorgen dat het project voldoende fondsen heeft om succesvol te zijn.
• Awareness: Door Mona’s werk ter plaatse, haar boek en de tentoonstelling, wordt zowel in de landen zelf als in Nederland bewustwording gecreëerd voor het probleem van conflict-gerelateerd seksueel geweld.
• Advocacy: Het project Ik besta werkt samen met de Dr. Denis Mukwege Stichting. Zij pleiten actief voor een einde aan het tolereren van seksueel geweld in conflicten en doen veel om beleid en wetgeving te veranderen zodat daders en staten ter verantwoording kunnen worden geroepen.

“Een project dat optimaal aansluit bij de doelstellingen van het Soroptimisme, en waarvoor we ons samen met onze zusterclubs graag willen inzetten”, zo vertelt Marjet enthousiast. “Mijn drive voor het project is dat ik zelf in Bosnië en Oekraïne heb ervaren hoe blij (ja, dat woord gebruikten ze echt!) de geportretteerde vrouwen zijn dat er een boek komt en aandacht voor ze is. Erkenning van hun leed en van het onrecht dat hen is aangedaan, betekent heel veel voor ze. Hun allergrootste wens is gerechtigheid in de vorm van berechting van de daders. Meer nog dan herstelbetalingen. Door de komst en aandacht van Mona voor hen persoonlijk voelden zij zich gezien en serieus genomen. Kregen weer wat hoop dat zij en wat hen is aangedaan niet vergeten wordt en er uiteindelijk toch recht zal worden gedaan.”

Wat kunnen clubs doen om het project te steunen?

Als club kan je natuurlijk een bijdrage leveren door eigen fondsenwerving in te zetten. Het is ook mogelijk om een lezing door Mona van den Berg te organiseren. Hierin worden ook beelden getoond. De kosten van een lezing zijn € 500 (excl. reiskosten). Een openbare lezing is een uitstekende manier om fondsen te werven op bijvoorbeeld 8 maart, 10 december of tijdens Orange the World. Mona hield eerder lezingen bij club De Eemsmond en bij een event van drie samenwerkende Friese clubs. Als Mona in het buitenland is, kan Marjet haar vervangen voor lezingen bij een club. Daarvoor zijn de kosten € 350 (excl. reiskosten). Gasten bij lezingen kunnen via de QR-code ook individuele donaties doen.

Soroptimisten kunnen ook individueel doneren. Via de QR-code kom je op het crowdfunding platform. Of via deze link. Bij een donatie vanaf € 100 ontvang je zeven ansichtkaarten, vanaf € 200 een gesigneerd boek (dat € 39,95 zal kosten in de winkel) en vanaf € 500 een fotoshoot met Mona. Een prachtgelegenheid om tien familie-, zakelijke of clubportretten te laten maken door een internationaal vermaard fotograaf!

Meer aandacht en wellicht ook fondsen voor het waardevolle werk van Mona kunnen ook gegenereerd worden door een (kleine) reizende tentoonstelling te maken. Deze tentoonstelling kan dan ingezet worden bij clubacties en bij landelijke dagen van de Unie. Hiervoor zou een tiental foto’s van Mona en de QR-code voor doneren groot afgedrukt moeten worden.

Samen staan we sterk

Het project Ik besta is een goede kandidaat om uit te groeien naar een zogeheten samen-sterkproject van de Unie. Zoals 100xTrees4Life. Dat is een project dat door minimaal 10 clubs gesteund wordt. Hoe mooi zou het zijn als we als Unie van Soroptimistclubs kunnen laten zien dat conflict-gerelateerd seksueel geweld ons zeer ter harte gaat – en dat we dat niet stilzwijgend en straffeloos laten passeren. Doet jouw club ook mee om dit project tot een succes te maken?

Voor meer informatie of het aanvragen van een lezing:
Marjet Bos, bosvrouw@xs4all.nl

* Vanaf 2025 is club Leeuwarden Noorderlicht samengegaan met club Friesland Noord onder de naam Friesland Noord.