16-07-2022
Gesprek over mensenrechteneducatie komt op gang dankzij ‘unieke’ Soroptimist leerstoel Felisa Tibbitts
Door: Jacqueline Kronenburg, bestuurslid communicatie Algemeen Fonds
Mensenrechteneducatie is toch iets voor op de basisschool of in het voortgezet onderwijs? Bijzonder hoogleraar prof. dr. Felisa Tibbitts – houder van de leerstoel aan de Universiteit Utrecht die door het Algemeen Fonds van de Nederlandse Soroptimisten wordt gefinancierd – denkt dat ook universiteiten meer en beter met dit onderwerp aan de slag kunnen.
Dat was dan ook het thema voor de (Engelstalige) paneldiscussie, die de universiteit en het Algemeen Fonds samen organiseerden op 5 juli, ter gelegenheid van de vernieuwing van de leerstoel: hoe kunnen we de kracht van mensenrechten binnen de universitaire setting vergroten? In de collegezaal een gemengd publiek van jonge academici uit de hele wereld die de Summer School van Tibbitts volgen, relaties van de universiteit en de Unie en natuurlijk Soroptimisten. Online volgden ongeveer 20 Soroptimisten ook nog het panel; de registratie ervan is terug te zien op het Youtube-kanaal van onze Unie. Prof.dr. Antoine Buyse, directeur van het Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM) aan de UU, benoemde bij zijn introductie het bijzondere van deze leerstoel: het is volgens hem zeldzaam dat een groep burgers – in dit geval verzameld onder de noemer van Soroptimisme – het initiatief neemt voor een leerstoel en deze ook financieel mogelijk maakt: meestal zijn dat grote bedrijven of organisaties die dit doen.
Actueel thema
Fatimazhra Belhirch, directeur van het UAF, maakte het meteen actueel door te wijzen op de hindernissen die vluchtelingstudenten ervaren als zij hun studie willen oppakken of erkend willen krijgen in Nederland. Vanuit de SDG 4 (Sustainable Development Goal 4) – een leven lang leren – zou er meer begrip moeten zijn voor de trauma’s die vluchtelingstudenten hebben opgelopen waardoor zij niet altijd direct aan de norm kunnen voldoen.
Dr. Alexandra Timmer is bij de universiteit voorzitter van de commissie Diversiteit, Inclusie en Gelijkheid en tegelijkertijd betrokken bij het SIM, dat geldt als Nederlands kennisinstituut voor de rechten voor de mens. Toch had zij die twee activiteiten nog niet zo verbonden, totdat de vraag van Felisa Tibbitts kwam. “Maar natuurlijk heeft het ook met mensenrechten te maken dat je binnen de universitaire setting bijvoorbeeld transparanter wordt over benoemingen in belangrijke comités. Of dat je beter ouderschapsverlof regelt voor universitair docenten; het wordt tijd voor meer positieve actie voor vrouwen en andere groepen die nog op achterstand staan in de academische wereld. Het staat op de agenda, mede dankzij ‘Me Too’ en ‘Black Lives Matter’. Maar we zijn nog te terughoudend om ook de juiste acties te ondernemen. En dat moet stoppen. Doe liever iets dan helemaal niets uit angst om het verkeerde te doen.”
Ook dr. Jon Verriet, senior adviseur wetenschap bij UNESCO Nederland, betrok de actualiteit bij de discussie, want hoe veilig voelt de wetenschapper zich die kennis deelt die niet door iedere bevolkingsgroep wordt geaccepteerd? Durf je dan nog vanuit die publieke rol aan het publieke debat over mensenrechten deel te nemen? Hij benoemde daarbij dat volgens recent onderzoek van het Rathenau Instituut het vertrouwen in de wetenschap gelukkig nog wel hoog is in Nederland. De leerstoel van Felisa Tibbitts is ook een Unesco-leerstoel, waarvan er wereldwijd 900 zijn. Het is een eretitel en een netwerk, maar er staat geen tegemoetkoming in de kosten tegenover. Unesco beoogt met die leerstoelen de brug te slaan tussen wetenschap en maatschappij, juist met kennis over mensenrechten en de sustainable development goals.
Prof. Dr. Yvonne Donders, lid van het College voor de Rechten van de Mens, zei dat een universiteit zich vaak niet realisereert dat ze zelf ook een actor is in mensenrechtendiscussies, naast onderwijsinstelling. Werken aan bewustzijn van normen, waarden en mensenrechten helpt je je universitaire werk beter te doen, is haar overtuiging. Daarbij tekent ze aan, dat het wel moeilijker is geworden om als wetenschapper je werk te kunnen doen in het publieke domein, vanwege de vele bedreigingen.
Een zeer zinvolle discussie dus, die de komende jaren door Tibbitts verder wordt opgepakt vanuit haar leerstoel.
Feestelijke receptie
Na afloop heeft het Algemeen Fonds nog een feestelijke receptie in de binnentuin van het historische Academiegebouw aangeboden. Daar memoreerde Marianne Morren nog dat de leerstoel mogelijk is gemaakt dankzij de erfenis van Soroptimist Carla Atzema-Looman. Zij bedankte Felisa Tibbitts als inspirerende moderator van de paneldiscussie en sprak de wens uit dat dit een jaarlijks terugkerend event wordt.
De begeleidingscommissie vanuit het Algemeen Fonds bestaat uit Marianne Morren (bestuurslid Algemeen Fonds met de portefeuille Leerstoel), Adrienne Vrisekoop en Sija van Mourik (beiden oud-voorzitters van het Algemeen Fonds).
Wil je meer weten over de leerstoel? Volg dan de website van Felisa Tibbitts of abonneer je op de nieuwsbrief van het SIM.
Zie je kansen om ‘onze’ hoogleraar ook bij internationale Soroptimist-bijeenkomsten als keynote speaker te positioneren, neem dan contact op met Marianne Morren.
Bekijk de paneldiscussie van 5 juli 2022